Tıbbi ve aromatik bitkiler de hasat sonrası yapılması gereken işlemleri sırası ile
- Kurutma
- Sterilizasyon
- Saklama amacı ile ambalaj ve depolama
- Tağşiş, Kontaminasyon ve kalıntı araştırma ve bunlardan koruma
olarak sıralayabiliriz.
Tıbbı ve aromatik bitkiler için kurutma aşaması özellikle çürümeyi önlemek açısından çok önemlidir. Yaş olarak toplanan bitkilerin yaklaşık %75 su içeriği %10 civarına düşürülür böylece çürüme ve mantar oluşumu engellenmiş olur. Doğal yada fırınlarda kurutulan bu bitkiler için yapay kurutma fırın yada raf üzerinde sıcak-kuru hava verilmesi mantığı ile gerçekleşir. Bu kurutma tekniğinde uçucu yağlar için en uygun kurutma sıcaklığı yaklaşık olarak 35-40°C’dir. (Her bitki türü için araştırmalar yapılmakta ve uygun sıcaklıklar belirlenmektedir.)
Sterilizasyon ise yine bitkide böcek ve mikroorganizma bulaşmasını engellemek amacı ile yapılır. Bu aşama için fümigasyon (kapalı bir ortamda, belirli bir ısıda ve miktarda gaz halinde kimyasal bir madde ( fumigant ) vermek ve belirli bir süre gazı bu ortamda tutma işlemi), ışın, ısı ve buhar verme işlemlerinden bir yada birkaçı tercih edilir.
Ambalaj ve depolama saklama süresi ve saklama güvenliği sağlanması açısından değerlidir. Kullanılan saklama malzemelerinin istenilen sürede saklamaya olanak sağlayan, kalıntı bırakmayan ve geçirimsiz olmasına özen gösterilir.
Tağşiş, Kontaminasyon ve kalıntı araştırma ve bunlardan koruma tıbbi ve aromatik bitkilerde sıklıkla rastlanan bir konu olması nedeni ile önemlidir. Türk gıda kodeksi kurallarına göre yasak olan tağşiş fiziksel, kimyasal ve DNA Analizleri ile tespit edilebilmektedir. Kontaminasyon ise pestisit, aflatoksin veya mikroorganizma gibi sağlığa zararlı maddelerin kullanılacak olan bitkiye bulaşması anlamını taşır. Bu iki büyük sorun da saflık ve kalite analiz laboratuvarlarının çalışmaları ve denetimlerin varlığı ile engellenebilmektedir.
Kaynak: TIBBİ VE AROMATİK BİTKİLER BİLİMİ VE TEKNOLOJİSİ
Prof Dr HASAN BAYDAR
