Herbaryum… Kurutulmuş bitki örneklerinin belirli bir sistem ile düzenlenerek saklandığı yer. Herbaryum koleksiyonu yapma geleneği İtalya’ya Bolognalı hekim ve botanikçi Luca Ghini (1490-1556)’ye kadar uzanır. Gerçek bitkiler ile araştırma yapma isteği Luca Ghini’ye ve öğrencilerine taze toplanan bitkileri iki yaprak kağıt arasına yerleştirerek, düzleştirmek ve nemi emmek için basınç uygulayarak yönteminin doğuşunun yolunu açmıştır. Kurutulan numuneleri kitapta bir sayfaya yapıştırarak gerekli açıklamaları yazmış ve herbaryumun ilk temellerini atmışlardır.
İtalya’da bulunan Orto Botanico Di Pisa Botanik Bahçe müzesi de 1543 yılında Luca Ghini tarafından kurulmuştur. Canlı bitkilerin kayıt altına alınması ve sergilenmesi amacı ile kurulan müze bugünkü konumuna 1563 yılında taşınmıştır.
Günümüze kalan en eski herbaryum ise Gherardo Cibo’nunkidir. 1532’de başladığı herbaryum, çağdaşları tarafından İtalya’da keşfedilen yöntemin hayatta kalan en eski örneğidir ve Roma’da korunmaktadır.
Herbaryum için doğadan toplanan bitki numuneleri preslenerek kurutulur. Özel kartonlar üzerine yapıştırılan örneklerin familya, tür ismi, toplanma tarihi, toplandığı yerin konumu, işlemi yapan kişinin bilgileri de örneğin yapıştırıldığı kartona eklenir. Örnekler özel dolaplar içerisinde muhafaza edilir. Böcek saldırıları numunelerin korunması gereken bir sorundur ve zehir veya dondurma yöntemi ile korunarak dezenfekte edilmiş kasalarda saklanır. Her bitki için aynı saklama yöntemini kullanmak mümkün olmayabilir. Bitkiye özel çalışmalar gerçekleştirilir. Bu kayıtlar zaman içinde bitki örtüsündeki değişimin tarihsel kaydını da koruması açısından büyük değer taşır. Bazı durumlarda, bitkiler bir alanda kısmen ya da tamamen yok olabilir. Bu gibi durumlarda, bir herbaryumda korunan örnekler, bitkinin orijinal dağılımının tek kaydını temsil edebilir. Çevre bilimciler, iklim ve insan etkisindeki değişiklikleri izlemek için bu tür verileri kullanırlar. Taksonomi ve moleküler sistematikte kullanım için bitki DNA kaynağı olarak da önem taşıyan bu sınıflama ve saklama metodu, nadir türler için canlı tohum deposu da olabilirler.
#herbaryum #herbaria #LucaGhini # GherardoCibo
