Sütte somatik hücre meme iltihabının özellikle de gizli mastitisin bir göstergesi olarak kabul edilmektedir. Somatik hücreler temel olarak süt hayvanlarının çekirdeğe sahip olan akyuvarları (lökositleri) ve epitel hücreleridir. Mastitis veya enfeksiyon olduğunda süt bezelerinde ve dolayısıyla sütte somatik hücre sayısı artar. Somatik hücre azlığı gizli mastitisin az olduğunu, çokluğu ise gizli mastitisin sürdüğünü sütün kalitesizleştiğini göstermektedir. Somatik hücre sayısı ml’de 100.000’in üstünde olmamalıdır. Bunun üzerindeki her rakam giderek gizli mastitisin göstergesi kabul edilmektedir.
Bu analizde mikroskobik yöntem ile çekirdeği metilen mavisi kullanılarak belirgin şekilde boyanabilen lökosit ve epitel hücreler gibi somatik hücrelerin sayılması esası ile çalışılmaktadır. Bu analiz için insan hatasını ortadan kaldırmak amacı ile tam otomatik analiz prosedürleri de kullanılmaktadır.